Trasa brzegiem jeziora Jamno

Forum Koszalin – 4-kondygnacyjne centrum handlowe w Koszalinie, oddane do użytku 27 listopada 2008 r. Znajduje się przy ulicy Ignacego Paderewskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie ulicy Gnieźnieńskiej. W centrum znajduje się 128 lokali handlowych oraz 6-salowe Multikino.

GODZINY OTWARCIA
Pon. - Sob.: 09:00 - 21:00
Niedz.: 10:00 - 20:00

Wodna dolina to stosunkowo nowa atrakcja naszego miasta, nie wszyscy wiedzą, że powstała w 2013 roku jako zbiornik retencyjny na rzece Dzierżęcince. Jednak poza funkcją ochronną, ku radości mieszkańców miasta, zbiornik ten został także zaadoptowany na potrzeby rekreacji i sportu.

Dziś znajdują się tutaj liczne atrakcje takie place zabaw dla dzieci, strzeżone (w sezonie) kąpielisko miejskie, boiska do gry w piłkę, pływająca fontanna, czy zbudowane w ramach budżetu obywatelskiego pole do gry w minigolfa.

Sezonowo działa tutaj także wake park czyli wyciąg do Kite Surfingu, a także wypożyczania rowerów wodnych. Dokoła wodnej doliny można spacerować po utwardzonych oświetlonych ścieżkach oraz wypocząć na jednej z wielu widokowych ławeczek podziwiając piękno wodnej doliny.

Sam akwen jest także miejscem np. zawodów wędkarskich. Organizowane są także (np. przez TKKF Koszalin) zawody sportowe aquathlon (pływanie + bieg).

Muzeum to (będące oddziałem Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie) koniecznie musi odwiedzić każdy pasjonat militariów. Zlokalizowane jest ono na terenie Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie. W swoich zasobach posiada wiele unikalnych eksponatów. Począwszy od elementów umundurowania, poprzez systemy rakietowe czy systemy artylerii rakietowej. Jednak dla wielu odwiedzających najciekawsze są samoloty np. witająca gości Polska Iskra TS-11 w malowaniu morskim oraz JAK-40, który jeszcze nie tak dawno obsługiwał połączenia lotnicze na zlecenie Polskiego rządu będąc użytkowanym przez rozwiązany już 36. Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego.

Większość eksponatów dostępna jest dosłownie na dotknięcie ręki, zaś na pokład JAK-a można wejść, aby poczuć się jak pasażer VIP. Warta zobaczenia jest stała wystawa o nazwie „Historia polskiej broni przeciwlotniczej”.

Muzeum czynne jest w piątki, soboty oraz niedziele od godziny 10 do 16.
Wstęp do muzeum jest płatny.

Przez mieszkańców budynek często nazwany po prostu „budynkiem z lwami” lub „Koszalińskim pentagonem” jest miejscem, gdzie dziś mieści się koszalińska delegatura Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Budynek od początku swojego powstania pełnił ważną rolę. Był nową siedzibą Koszalińskiej Rejencji (stara siedziba okazała się zwyczajnie za mała).

Budynek oddano do użytku 2 września 1939 i z powodu rozpoczęcia działań wojennych, nie obyła się planowana wcześniej huczna inauguracja.

Gmach ten liczny ok. 15 tys m. kw. i posiada ponad 800 okien – właśnie z tego powodu nazywany jest często „pentagonem”. Swoją architekturą nawiązuje do zabudowań Cesarstwa Rzymskiego – jest bowiem klasycznym przykładem architektury z okresu III Rzeszy. Budynek miał onieśmielać i swoją wielkością przytłaczać odwiedzające go osoby.

Zbudowany jest w na planie połączonych ze sobą liter A i H co doskonale widoczne jest zdjęciach z powietrza, w czym część z osób doszukuje się inicjałów Adolfa Hitlera.

Przed budynkiem (który przez kolumny i wysunięte skrzydła budynków przypomina nieco pałac) ustawiono stojące do dziś dwa posągi lwów.

Pomnik często nazywany po prostu pomnikiem Janka Stawisińskiego – młodego bo zaledwie 22 letniego koszalinianina. Był on jedną z ofiar pacyfikacji w kopalni węgla kamiennego „Wujek” z roku 1981. Grób Jana Stawisińskiego znajduje się na cmentarzu komunalnym w Koszalinie.

Pomnik odsłonięty w Święto Niepodległości roku 2003. Na pomniku znajduje się napis będący cytatem słów Ignacego Mościckiego wypowiedzianych podczas mowy pogrzebowej Marszałka „Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek”.

Budowa pomnika trwała wiele lat, stosowna uchwała w tej sprawie została podjęta już 1997 roku. Powołany został nawet „Społeczny Komitet Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego”.

Pomnik jest masywny, wysokość cokołu to ponad 5 metrów, zaś sama postać marszałka ma aż 4,65 m wysokości. Pomnik otoczony jest kutym łańcuchem.

Pod pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego każdego roku odbywają się najważniejsze uroczystości Państwowe takie jak Święto Narodowe Trzeciego Maja, czy Narodowe Święto Niepodległości.


Pomnik Józefa Piłsudskiego stoi w miejscu gdzie od 1954 do 1998 roku stał tzw. pomnik Wdzięczności – został on przeniesiony na teren „Cmentarz Wojenny Żołnierzy Armii Radzieckiej".

Okazały budynek wykonany z czerwonej cegły od początku swojego istnienia (1879 rok) pełnił funkcje szkolne. Od 1910 funkcjonowało w nim „Państwowe Gimnazjum Królestwa Pruskiego”. Natomiast Polska historia szkolnictwa zaczęła się w tym budynku już 1 września 1945. Jest to najstarsza Polska szkoła działająca w Koszalinie. Od 1974 szkoła ma status szkoły sportowej.

Będąc w okolicy szczególną uwagę warto zwrócić na płaskorzeźby umieszczone na elewacji oraz pięknie wykonane detale architektoniczne.

Reprezentacyjny neogotycki gmach Poczty Głównej wzniesiony został w roku 1884. Jest jednym z bardziej okazałych budynków poczty na Pomorzu Zachodnim i Środkowym. Budynek od początku swojego istnienia przeznaczony był na działalność pocztową, stąd na jego dziedzińcu przewidziano miejsce na powozownię i stajnie konną.

Stacja poczty konnej działała tutaj aż do 1911 roku – wówczas powozy konne zostały zastąpione przez komunikację samochodową, a powozownie i stajnie zamieniono w garaże.

Wschodnie skrzydło budynku zostało dobudowane chwilę później w latach 1906-1908. Dziś w tej części mieści się m. in. popularny klub muzyczny.

Budynek pełen jest dekoracyjnych elementów architektury i zachwyca jakością wykonania.
Starsi mieszkańcy Koszalina zapewne pamiętają, że jeszcze pod koniec XX wieku, w budynku zainstalowane były drewniane drzwi obrotowe.

Jego charakterystyczny zegar zna chyba każdy mieszkaniec miasta, jednak niewiele osób wie, że od strony dziedzińca zegar posiada swoją drugą tarczę.

Pięknie położony park blisko zabytkowego budynku dzisiejszej prokuratury rejonowej, vis-a-vis poczty głównej. Park założony na początku XX w, dziś pełen nasadzeń różanych – zapewne stąd jego nazwa. Park posiada przedwojenną małą architekturą w postaci murków, schodów i fasad.

Latem w otoczeniu parku odbywały się plenerowe koncerty w wykonaniu muzyków Filharmonii Koszalińskiej.

Wzdłuż ulicy Piastowskiej na wysokości parku zachowała się także (nie działającą już) przedwojenna latarnia uliczna.

Filharmonia Koszalińska, której gmach znajduje się w centrum Koszalina, bezpośrednio w Parku imienia Książąt Pomorskich, pomimo swoich rozmiarów oraz nowoczesnej formy i bryły idealnie wpasował się w otaczającą przestrzeń.

Budynek jest idealnym przykładem architektury, który współtworzy przestrzeń miejską. Sam obiekt, którego elewacja składa się głównie ze szkła, stali oraz drewna w niesamowity wręcz sposób komponuje się z otaczającym go parkiem.

Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki to najstarsza, bo działająca od 1965 roku instytucja tego rodzaju na całym Pomorzu Środkowym. Organizuje ponad 140 koncertów rocznie. Jest także organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Organowego, który odbywa się w Koszalinie nieprzerwanie od 1967 roku.

Mostek zakochanych w parku to przedwojenna kładka piesza, o rzadko już dziś spotykanej łukowatej konstrukcji. Popularnie nazywana jest „mostkiem zakochanych”. Niegdyś było to obowiązkowe miejsce do plenerowej sesji zdjęciowej. W sieci można spotkać dużą ilość przedwojennych zdjęć właśnie z tego miejsca. Dziś mostek znany jest najbardziej z ilości kłódek zawieszonych na jego barierce przez zakochane pary.

Z tego miejsca pięknie prezentuje się sam park a także pobliski budynek Filharmonii Koszalińskiej.

Kto wie może to idealne miejsca, aby na nowo zakochać się w Koszalinie?
Warto to sprawdzić!

Pomnik „Byliśmy – Jesteśmy - Będziemy”, zna chyba każdy koszalinianin. Jednak dla młodszego pokolenia zaskoczeniem może być fakt, że tak naprawdę nosi on nazwę pomnika 20-lecia (wyzwolenia Koszalina). Został odsłonięty w 1965 na Placu Bojowników PPR czyli na dzisiejszym Rynku Staromiejskim i na stałe wpisał się w najnowszą powojenną historię miasta.

Był świadkiem wielu ważnych wydarzeń w historii Koszalina. Podczas protestów przeciwko władzy komunistycznej, a konkretnie podczas spontanicznych obchodów porozumień sierpniowych na cokole pomnika koszalinianie spontanicznie umieścili transparent zapisany szminką "Solidarność z nami - my z Solidarnością".

A skoro jesteśmy już przy cytatach, to warto nadmienić, że ten umieszczony na pomniku „Byliśmy – Jesteśmy – Będziemy” pochodzi z książki Stefana Żeromskiego „Wiatr od morza”.

Podczas rewitalizacji Rynku Staromiejskiego w 2013 roku pomnik został przeniesiony w nową lokalizację. Dziś stoi w bardzo reprezentacyjnym i spokojnym miejscu. Blisko parku, amfiteatru oraz Filharmonii Koszalińskiej na nowym Skwerze Pionierów Koszalina przy ulicy Piastowskiej.

To największy park w mieście zajmujący dużą część jego centrum. Tworzony etapami od XIX w. Znajduje się w nim zrekonstruowany w 1934 roku staw zamkowy na którym utworzono ptasią wyspę.

W parku znajduje się wiele cennych gatunków drzew np. korkowiec amurski czy jedyna w Koszalinie magnolia drzewiasta. W parku znajdziemy ok. 120 gatunków różnych drzew i krzewów.

Jednym z najbardziej cennych drzew był klon jawor. Z powodu bliskiej lokalizacji „Domku Kata” klon jawor nazwany był „drzewem czarownic”. Było to najstarsze (ponad 300 letnie) drzewo w mieście. Niestety w wyniku wichury w 2011 pomimo zabezpieczeń drzewo zostało całkowicie obalone. Dziś można zobaczyć tablicę pamiątkową oraz… młode pędy klonu, który odradza się na nowo. Drzewo czarownic było pozostałością ogrodu zamkowego które za pomnik przyrody uznawane było już przed 1945 rokiem.

W parku znajdziemy wiele tablic informacyjnych opisujących przyrodę.

Park to pięknie położone wzdłuż średniowiecznych murów obronnych stare promenady spacerowe, rzeka Dzierżęcinka oraz piękna fontanna. Wszędzie znajdziemy miejsca do odpoczynku.

Park był także świadkiem tragicznych wydarzeń w dziejach historii miasta. Znajdziemy w nim pozostałości, po Synagodze która w „Kryształową Noc” 9 listopada 1938 roku została spalona przez Nazistów. Dziś miejsce to upamiętnione jest pomnikiem „Ku pamięci Gminy Żydowskiej”.

Koszalińskie muzeum mieści się w zabytkowym bardzo charakterystycznym białym budynku nazwanym przez mieszkańców Pałacem Młynarza, jest to XIX w. Dawny Zespół Młyna Miejskiego.

Najciekawsza wystawa muzeum to „Koszalin od średniowiecza do współczesności” prezentuje ona odwiedzającym historię miasta i zawiera liczne eksponaty z dziejów miasta.

Co ciekawe część zbiorów w muzeum to zbiory przejęte po 1945 z Heimatmuseum czyli niemieckim muzeum założonym w 1912 roku przez niemieckie Towarzystwo Krajoznawcze i Ochrony Kraju.

Rybacka chata, w której przez wiele lat prezentowana była wystawa o nazwie „Wyspa kulturowa. Wieś Jamno pod Koszalinem” to przeniesiona w 1983 roku ze wsi Dąbki nad jeziorem Bukowym rybacka chata pochodząca z 1869 roku. Jest to klasyczna chata o konstrukcji słupowo ramowej, z wypełnieniem szachulcowym i dachem pokrytym strzechą. Takie chaty licznie występowały w regionie Pomorza Środkowego.

Skansen Jamneński został przeniesiony do Zagrody w Jamnie, zaś sama chata gości teraz wystawę „Pomorska codzienność połowy XX wieku”.

Ulica Batalionów Chłopskich przed 1945 rokiem nosiła nazwę Fabrikstraße (ulica Fabryczna). Było to związane z faktem istnienia w tej okolicy dużego zakładu produkcyjnego „Papierfabrik Koslin”. Sama fabryka papieru nie zachowała się, jednak na rozległym terenie do dziś zachowało się po niej kilka interesujących miejsc.

Jednym z ciekawszych i bardziej okazałych budynków (wpisanych na rejestr zabytków w 1979 roku) jest willa pod nr 83. Zbudowana w latach 1910-1915. Wg. „miejskiej legendy” budynek powstał jako dom dla dyrektora ówczesnego zakładu. Po 1945 roku w budynku mieściła się placówka opiekuńczo oświatowa. Dziś willa jest zadbanym zabytkiem w prywatnych rękach.

Jamno, które od 2010 roku zostało częścią miasta, jest najbardziej unikalną częścią nie tylko Koszalina, ale i całego regionu. Nazwa prawdopodobnie ma korzenie słowiańskie i wywodzi się od jamy, pierwsze wzmianki o Jamnie datowane są rok 1224.

Jamno od samego początku swojego istnienia (z racji położenia na terenach podmokłych) przez wiele miesięcy w roku było niedostępne – utwardzoną drogę do Koszalina zbudowano dopiero ok. 1900 roku. Mieszkańcy tej osady musieli więc być całkowicie samowystarczalni. W warunkach enklawy wytworzyli oni unikalną kulturę i sztukę ludową będącą mieszanką kultury słowiańskiej, niemieckiej oraz prawdopodobnie holenderskiej. Jej elementy znajdziesz w architekturze, rękodziele oraz w obyczajach. Bardzo charakterystyczne dla kultury jamneńskiej są wielokolorowe motywy tulipana.

Jamno to także unikalne tradycje np. te związane z obrzędem weselnym. Na ich podstawie Bałtycki Teatr Dramatyczny w 2014 przygotował i wystawił sztukę teatralną „Wesele Jamneńskie”.

Jamno do dziś zachowało swój pierwotny układ jest to tzn. okolnica – czyli wieś, w której zabudowania ustawione są w okrąg. Jamno to miejsce, które musisz zobaczyć i odkryć na swój sposób.

Zagroda Jamneńska to filia Koszalińskiego Muzeum miejskiego skupiająca swoją uwagę na unikalnej w skali kraju historii oraz tradycji kultury jamneńskiej.

Jamno od samego początku swojego istnienia (z racji położenia na terenach podmokłych) przez wiele miesięcy w roku było niedostępne - drogę do Koszalina zbudowano dopiero ok. 1900 roku. Mieszkańcy tej osady musieli więc być całkowicie samowystarczalni. W warunkach enklawy wytworzyli oni unikalną kulturę i sztukę będącą mieszkanką kultury słowiańskiej, niemieckiej oraz prawdopodobnie holenderskiej. Jej charakterystyczne elementy znajdziesz w architekturze, rękodziele, obyczaje (np. tradycyjne wesele jamneńskie). Bardzo charakterystyczne dla kultury jamneńskiej są wielokolorowe motywy tulipana.

Zagroda umiejscowiona w centrum Jamna w wyjątkowy sposób prezentuje wszystko w Jamnie najpiękniejsze, prezentując to jak wyglądało życie w Jamnie. Co ciekawe Zagroda to zrekonstruowana kmieca chałupa i została zbudowana metodami tradycyjnymi wg. zachowanych planów. Jest więc wierną kopią XIX w architektury Jamna.

Sama Zagroda jako instytucja nie jest tylko nudną wystawą. To miejsce tętniące życiem. Za sprawą warsztatów rękodzielniczych czy imprez tematycznych takich jak organizowany regularnie „Jarmark Jamneński”. W ciekawy sposób poznasz tutaj wyjątkową kulturę jamneńską.

W centrum Jamna blisko Zagrody Jamneńskiej znajduje się najstarszy w Koszalinie obiekt sakralny. Jest to kościół pw. Matki Bożej Różańcowej, który po całkowitym remoncie przeprowadzonym przez proboszcza Ks. Jarosława Krylika odzyskał swój oryginalny wygląd (usunięto wewnętrze i zewnętrzne tynki). Kościół ten jest prawdziwą „perłą w koronie” dla całego regionu – jego renowacja została nagrodzona w ogólnopolskim konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” w kategorii „utrwalenie wartości zabytkowej obiektu”.

Kościół jest XIV w. budowlą gotycką o układzie jednonawowym. Posiada szereg pięknie zdobionych elementów w charakterystyczne dla Jamna motywy kwiatowe (tulipany). Szczególną uwagę przykuwa ambona, chrzcielnica oraz strop z piękną polichromią.

Łabusz wraz z Jamnem w 2010 roku został przyłączony do Koszalina jako jedno z osiedli. Choć jego historia jest mocno powiązana z Koszalinem to podobnie jak Jamno jest on miejscem, w którym dawni mieszkańcy wytworzyli osobną kulturę. Pierwsza wzmianka o wsi Łabusz (przed wojną Labus) pochodzi z roku 1337.

Warto odwiedzić tą miejscowość, aby na chwilę cofnąć się w czasie – brukowana ulica i stare zabudowania sprawiają, że poczujemy klimat dawnych lat. Większość zabudowań ma podobną koncepcję budowy. Są to dwa szachulcowe budynki gospodarcze, które tworzą bramę i podjazd do parterowego domu ze spadzistym dachem.

Będąc w Łabuszu warto wybrać się także przystań stanowiącą bazwę WOPR.

Kościół w Suchej Koszalińskiej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego to gotycka budowla wzniesiona XV i XVI wieku, z bardzo charakterystycznym elementem będącym rzadkością w tego typu obiektach sakralnych, a mianowicie kominem – pozostałością po starym piecu. Do budynku została dobudowana także zakrystia z tzw. Muru pruskiego.

Sam kościół jest murowany, wykonany z cegły i kamienia polnego z jedną nawą, ustawiony na planie prostokąta. Na wieży kościoła znajduje się dzwon o imieniu Zuzanna z 1600 roku.

We wnętrzu zachowały się zabytkowe elementy np. ambona z 1729 roku, jest także epitafium z piaskowca datowane na rok 1728 ufundowane przez Jacoba Adriana von Heydebrecka, ołtarz główny z 1648 r. z obrazem przedstawiającym Zmartwychwstanie Chrystusa i Ostatnią Wieczerzą a także rzeźby świętych.

Na przykościelnym ewangelickim cmentarzu znajduje się także zachowany do dziś grób Polaka Andrzeja Zawala, który zmarł w Suchej Koszalińskiej 1942 roku będąc prawdopodobnie pracownikiem przymusowym.

Stara droga prowadząca do Sianowa skrywa mało znaną historię. Została ona zbudowana przy udziale internowanych w niemieckim Koszalinie Powstańców Listopadowych.

Fakt ten, upamiętnia odsłonięty w 2005 roku pomnik Droga do Wolności znajdujący się u bram do Sanktuarium Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej na górze Krzyżance. Jest to masywny głaz z fragmentem „warszawianki” ...Leć nasz orle w górnym pędzie. Sławie, Polsce, światu służ!...” J. F. C. Delavigne

Głaz zawiera dedykację: „Żołnierzom polskim - Powstańcom Listopadowym internowanym przez władze pruskie w 1831 budowniczym drogi przez Górę Chełmską. Rodacy”

W początkowym etapie drogi jadąc w stronę Sianowa nową wygodną drogą rowerową (poprowadzoną aż do miejscowości Kłos) wprawne oko wypatrzy także, małą wykonaną z czerwonej cegły wieżę. To zabytkowa niestety dziś mocno zniszczona stacja pomp. Niegdyś zapewniała wodę dla Koszalina z ujęcia na Górze Chełmskiej. Co ciekawe w muzeum wody w Koszalinie znajdziemy fragment drewnianego rurociągu ułożony właśnie wzdłuż dzisiejszej ulicy Słupskiej. Dostarczał on wodę wprost na stary rynek.

Współcześnie droga Słupska to ulubiona droga dla kolarzy szosowych. Każdego czwartku (z wyjątkiem zimy) o godzinie 17:00 zbierają się na niej kolarze trenujący w ramach tzw. „szosowych czwartków”.

Góra Chełmska to od wielu wieków ważne miejsce na mapie Pomorza Środkowego. W całej swojej okazałości Góra Chełmska doskonale widoczna jest z drugiej strony jeziora Jamno.

Najwyższe wzgórze, czyli Krzyżanka (136,2 m n.p.m) i zwieńczona jest 31,5 metrową wieżą widokową wzniesioną w 1888 roku, która do dziś pełni swoją pierwotną rolę. Można z niej podziwiać panoramę całego regionu. Doskonale widoczne są okoliczne miejscowości, jezioro Jamno a także całe wybrzeże. Są i tacy co twierdzą, że przy dobrej pogodzie za pomocą lornetki dostrzec można nawet i duńską wyspę Bornholm.
Góra Chełmska była niegdyś częstym miejscem uprawiania sportów. Istniał tutaj tor saneczkowy, improwizowane stoki narciarskie, jest także przedwojenne boisko sportowe.

Dziś Góra Chełmska to m. in. rowerowy single track, ścieżki do biegania (odbywają się tutaj regularne zawody o nazwie „Leśna Piątka”). Jest to także ulubiona góra do treningów dla kolarzy szosowych. Przez całą Górę Chełmską aż do Sianowa przebiega droga rowerowa, która jest początkiem dla tzn. szosowych czwartków.

Lądowisko Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (LPR) znajduje się w na terenie Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie i bezpośrednio przylega do przebiegającej obok ścieżki rowerowej.

Latem, gdy na terenie Lotniska Koszalin-Zegrze Pomorskie stacjonuje sezonowa baza LPR na terenie lądowiska często obserwować można charakterystyczne żółte helikoptery Eurocopter EC135, wykonujące misje ratunkowe realizowane głównie nad polskim morzem.

Helikoptery podziwiać można z bezpiecznie położonego punktu widokowego – w którym ustawiona jest ławka widokowa. Obok znajduje się także mini siłownia zewnętrzna.