Kościół w Rudawie był jedną z najstarszych murowanych świątyń wiejskich w Małopolsce. Jego prezbiterium powstało w drugiej połowie XIII wieku, a nawa na przełomie XV i XVI wieku. Około 1541 roku wybudowano wieżę-dzwonnicę, a w latach dwudziestych lub trzydziestych XVII wieku kaplicę św. Kazimierza umieszczoną nad kruchtą kościoła. Według legendy kościół w Rudawie został wybudowany z inicjatywy rycerza Radwana, który był jednym z zabójców św. Stanisława z rozkazu króla Bolesława Szczodrego.
Willę tzw. Dom z Wieżyczką wzniosła w 1896 r. Antonina Domańska, autorka poczytnych dawniej powieści dla młodzieży, m.in. „Historii żółtej ciżemki". W okresie czerwca — lipca 1908 r. w domu z wieżyczką mieszkał Henryk Sienkiewicz, pisząc tu kilka rozdziałów powieści „Wiry". Pisarzowi codziennie przynosił wówczas mleko miejscowy chłopiec Staś Tarkowski. Jego imię i nazwisko otrzymał później główny bohater „W pustyni i w puszczy".
W Czarnym Stawie, zgodnie z legendą, swoje ofiary topi diabeł, który czyha na grzeszników na Diablim Moście przy klasztorze w Czernej.
Budowa murowanego kościoła w stylu barokowym miała miejsce w latach 1625-56. Jednonawowy kościół otrzymał stosunkowo skromne wyposażenie. W latach 1703-08 dobudowano niedużą kaplicę, w której umieszczono słynący łaskami obraz "Ecce Homo". W 1897 r. ówczesny gwardian, Stefan Podworski dobudował 55-metrową wieżę. Alwerni nigdy nie zaliczano do wielkich konwentów. Zwykle mieszkało tu kilkunastu zakonników. Wykorzystywano również klasztor jako miejsce kuracyjne dla chorych zakonników. Po II wojnie światowej przez pewien czas istniał tu nowicjat dla braci zakonnych.
Niewielki Rynek w Alwerni powstał pod koniec XVIII wieku, wkrótce potem, jak sama Alwernia powstała przy klasztorze w XVIII wieku. Duży, prostokątny rynek był niegdyś głównym placem targowym miasta i centrum życia mieszkańców. W latach 50. XX w. posadzono na nim drzewa i wytyczono ścieżki. Obecnie ma on charakter kameralnego parku miejskiego. Ciekawostką jest stojąca na rynku kapliczka zbudowana około 1853 roku. Ufundował ja, co jest rzadkim zjawiskiem, Żyd Grünbaum, współwłaściciel kopalni glinki w Mirowie.
Obecny kościół murowany pw. św. Marcina powstał na miejscu drewnianego w roku 1762. Kościół jest późnobarokowy, murowany, sklepiony, jednonawowy, z wieżą zwieńczoną baniastym hełmem częściowo wtopioną w elewację zachodnią. W latach 1898-1899 dobudowano po stronie wschodniej nowe prezbiterium i transept. Wnętrze zdobi modernistyczna polichromia z 1910 r. - szkoła pracowni Wyspiańskiego.
W parku przylegającym do pałacu zachowało się Mauzoleum Szembeków z lat 1921-1922 (proj. Karola Stryjeńskiego). Nad wejściem do kaplicy wznosi się oryginalna rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem na ramieniu. Zdewastowane mauzoleum zostało odrestaurowane a znajdujące się w nim trumny zostały przeniesione do kaplicy na cmentarzu.
Pałac w Porębie Żegoty był budowlą rokokowo-klasycystyczną. Pierwszy dwór istniał tu w XVII wieku. Obecny pałac powstał w kilku etapach pomiędzy końcem XVII a początkiem XX wieku. W 1945 roku podczas stacjonowania w pałacu wojsk sowieckich wybuchł pożar, który strawił dachy i część pałacowych wnętrz. Dzieła zniszczenia dopełniły grabieże okolicznych mieszkańców. W 1987 roku majątek został przejęty przez Spółdzielnię Produkcyjną „Okleśna”, która doprowadziła ruiny pałacu do ostatecznej dewastacji.
Gaudynowskie Skały to grupa skał na lewym brzegu górnego biegu potoku Brodła. Są to jurajskie skały w postaci iglic i prostopadłych ścian i są najbardziej wysuniętą na południowy zachód wychodnią skalistych wapieni górnojurajskich.. Od 16 listopada 1998 roku stanowią one pomnik przyrody nieożywionej, są także obiektem Ekomuzeum Alwernia. Białe ostańcowe Skały Gaudynowskie osiągając wysokość do 20 metrów, ciągną się na długości około 600 metrów
Pierwsze wzmianki o drewnianym kościele pw. św. Mikołaja pochodzą z 1325 roku. Parafia pw. Najświętszej Marii Panny erygowana w 1440 roku. Obecny, murowany kościół pw. św. Kazimierza zbudowany w latach 1821–1832, konsekrowany w 1832. Budynek wzniesiony na planie krzyża w tzw. stylu józefińskim, z jedną wieżą, orientowany, jednonawowy. Prezbiterium zamknięte półkolistą apsydą
Zalew leży w granicach administracyjnych miejscowości Budzów i Cholerzyn jednakże potocznie używa się nazwy Zalew w Kryspinowie lub po prostu Kryspinów
Do końca XIX wieku Kryspinów nosił niezbyt chlubną nazwę „Śmierdząca”, którą zawdzięczał rozciągającym się wokół grzęzawiskom i porośniętych trzciną bagnom, nad którymi unosiły się "śmierdzące" opary gnijących zielsk i chmary komarów. Swoją obecną nazwę przyjęła od jej właściciela - Kryspina Żeleńskiego. Znajdujący się w Kryspinowie pałac został zbudowany w XVIII wieku i gruntownie przebudowany w XIX w. Jest budowlą o charakterze neorenesansowym. Po 1945 roku majątek zostaje rozparcelowany pomiędzy miejscowych rolników, a w pałacu powstał Państwowy Dom Dziecka. W latach 50. należał do Gminnego, a potem Państwowego Ośrodka Maszynowego. W połowie lat 90. pałac powrócił do spadkobierców dawnych właścicieli.
Siedziba Lasockich powstała w wyniku przekształcenia w latach 80 i 90 XIX wieku dawnego folwarku Paulinów na Skałce – parterowej willi z piętrową częścią środkową oraz położonej ukośnie oficyny. Podczas przebudowy willę podwyższono o jedną kondygnację oraz połączono z oficyną parterowym pawilonem - galerią. Obok niej powstała trójkondygnacyjna wieża widokowa, zwieńczona krenelażem. Od frontu miejsce dawnego, drewnianego portyku zajął murowany portyk filarowy z tarasem na piętrze, a w elewacji ogrodowej dobudowano oszkloną werandę. Wszystkie elewacje otrzymały neorenesansowy wystrój.
Zabytkowa willa przy ul. Powroźniczej 2 w Krakowie to przykład dawnej willowo-dworkowej zabudowy podmiejskiej wsi Dębniki, będącej dziś częścią Krakowa. Właścicielami dworku byli w latach 1910-1925 Kirchmayerowie, rodzina skoligacona z Janem Matejką. Od 1995 r. w budynku znajdowała się siedziba Podgórskiej Biblioteki Publicznej a od 2017 r. Biblioteka Główna Biblioteki Kraków. Willa została wzniesiona w końcu XIX w. w stylu historyzującym z elementami neogotyku i secesji. Otoczona ogrodem, częściowo podpiwniczona i przykryta dwuspadowym dachem willa ma charakter podmiejskiego dworku. Jego szczytowe ściany zdobią sterczyny, a część ogrodową – kamienny taras z tralkami.
Skomentuj