Ścieżka przyrodnicza „Rezerwat Zakręt" prowadzi leśną drogą, biegnącą na zachód od miejscowości Krutyń. Umożliwia obserwację dobrze zachowanego fragmentu boru bagiennego z urokliwymi śródleśnymi jeziorkami dystroficznymi. Trasa rozpoczyna się w Krutyni, na początku prowadzi starą aleją, wzdłuż której rosną jawory i lipy. Idąc dalej, dochodzi się do najbardziej znanego w Mazurskim Parku Krajobrazowym pomnika przyrody „Zakochana Para”. Na końcowym odcinku ścieżki rośnie pomnik przyrody „Mazurski Dąb Bartny".
Przemierzając teren Parku często można natknąć się na niewielkie, śródleśne zbiorniki, o brunatnej barwie. Są to jeziorka dystroficzne, położone na torfie lub w zlewni borów sosnowych. Kwasy humusowe spływające ze zlewni do zbiornika nadają wodzie charakterystyczną barwę oraz kwaśny odczyn. Tafla jeziora jest stopniowo zakrywana przez kożuch mchów torfowców - tzw, pło. Na powierzchni jeziorek często spotykane są wyspy, które porastają rachityczne sosny. Tworzone są poprzez oderwane fragmenty pła od brzegów jeziora i swobodne ich dryfowanie na powierzchni. Pod wpływem wiatru wyspy mogą przemieszczać się po powierzchni zbiornika.
W zabytkowej stodole w centrum wsi Krutyń mieści się Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Kulturowej. Znajduje się tu „Galeria nad Mukrem”, Izba Przyrodnicza, Izba Pamięci Karola Małłka oraz sala edukacyjna.
Dąb szypułkowy Quercus robur jest jednym z trzech gatunków dębów występujących w stanie dzikim w Polsce, dorastającym do 40 m wysokości. Jest typowym gatunkiem światłożądnym, o dużych wymaganiach glebowych. Odznacza się szczególną odpornością na gazowe i pyłowe zanieczyszczenia powietrza, co powoduje, że dąb dobrze rośnie również w miastach. Od niepamiętnych czasów dęby sadzono przy wsiach (gdzie wyganiano świnie do dąbrów w czasie urodzaju żołędzi), w parkach, przy drogach. Był również szeroko uprawiany w lasach. Jest gatunkiem długowiecznym, w sprzyjających warunkach żyje nawet 1 000 lat.
Rezerwat przyrody o powierzchni 105,3 ha, leśno-torfowiskowy chroniący 3 jeziorka dystroficzne oraz otaczające je lasy z dominującą sosną zwyczajną Pinus silvestris i domieszką dębu szypułkowatego Quercus rabut. W podszycie lasu występują: leszczyna Corylus avellama, grab Carpinus betalus i lipa drobnolistna Tilia cordata. W rezerwacie możemy prześledzić naturalną sukcesję w kierunku zarastania wolnej powierzchni wody i tworzenia się zespołów roślin torfowiskowych z charakterystycznymi "pływającymi wyspami" (odrywające się pło torfowe). Brzegi jeziorej są miejscem występowania reliktowej, rzadkiej flory. Rosną tu m.in.: bagno zwyczajne Ledum palustre, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, owadożerna rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, żurawina błotna Oxycoccus quadripetalus. Z ciekawszych przedstawicieli fauny w rezerwacie możemy zobaczyć: ptaki - gągoła Bucephala clangula i dzięcioła czarnego Dryocopus martius, ssaki - borsuka Meles meles, kunę leśną Martes martes i nietoperze - karlika malutkiego Pipistrellus pipistrellus i karlika większego Pipistrellus nathusii.
Sosnę zwyczajną z dębem szypułkowym, zrośnięte pniami, uznano za pomnik przyrody w 1984 roku. Malowniczy gest objęcia sosny konarami dębu jest przykładem walki o światło. Ocienienie dębu otoczonego młodym drzewostanem było nieznaczne, a jego wymagania świetlne niewielkie. Z wiekiem rosły wymagania świetlne dębu, otaczający drzewostan stawał się coraz bardziej zwarty.
Dąb ukryty w cieniu sosny, skierował ulistnione gałęzie w kierunku południowym, by łapać promienie słoneczne. Światło jest czynnikiem niezbędnym w procesie fotosyntezy, w którym rośliny z prostych związków nieorganicznych wytwarzają niezbędne do życia związki organiczne. Proces ten odbywa się w liściach, w komórkach zwanych chloroplastami.
Jeziorka śródleśne w rezerwacie "Zakręt" należą do typu zbiorników dystroficznych (tzw. "skąpożywne"), charakteryzujących się kwaśną (pH 3,5-5,0) i brunatną wodą, ubogą w związki mineralne. Woda w tych jeziorkach jest miękka, ponieważ występuje tu ombrofilna gospodarka wodna. Oznacza to, że większość wody w jeziorze pochodzi, w obecnym stadium ekosystemu, z opadów. Ponadto, wody spływające ze wzgórzmorenowych zasilają torfowisko wokół jeziora, które na swoim obrzeżu (lagg) zatrzymuje związki mineralne. W samym jeziorze na skutek opadu obumarłych i nierozłożonych szczątków roślinnych w warunkach niedoboru tlenu zachodzi proces zakwaszenia wody przez kwasy humusowe (podobnie jak kiszenie ogórków). Zbiorniki tego typu powstały w bezodpływowych nieckach i zagłębieniach terenu, najczęściej wśród wzgórz morenowych.
Obecnie żyjące widłaki są reliktami, zachowanymi potomkami swoich drzewiastych przodków sprzed setek milionów lat, które razem z drzewiastymi paprociami i skrzypami powstały w okresie karbońskim (360-298 mln lat temu). Cały cykl rozwojowy widłaka, z przemianą pokoleń, trwa 20 at lub dłużej. Sporofit tych roślin produkuje ogromne ilości zarodników. W 1 kg mieści się ich około 50 miliardów. W okresie dojrzewania, od lipca do września, tworzą one nad stanowiskiem żółtawą chmurkę. W przeszłości miały one zastosowanie w produkcji materiałów wybuchowych oraz jako zasypka dla niemowląt. W Polsce rośnie 7 gatunków widłaków, które są pod całkowitą ochroną gatunkową. Najpospolitszy i najbardziej znany jest widłak goździsty Lycopodium clavatum, czyli widłak babimór. W rezerwacie "Zakręt" występuje widłak jałowcowaty L. annotinum. Pozostałe gatunki są bardzo rzadko spotykane w Polsce i na Mazurach.
Sójka Garrulus glandarius to liczny ptak lęgowy w Polsce, objęty ochroną. Zasiedla lasy i większe zadrzewienia. Ostrzega głośnym krzykiem, jej śpiew jest cichy, szybki i bardzo urozmaicony. Potrafi też naśladować głosy innych ptaków, np. myszołowa. Pokarm sójki stanowią owoce leśne, owady i inne bezkręgowce, drobne gryzonie i jaszczurki oraz ptasie jaja i pisklęta. Jesienią sójka poszukuje obficie owocujących dębów, buków i leszczyn. Na zimę gromadzi bukiew, żołędzie i orzechy laskowe, które ukryte pod mchem kiełkują, przyczyniając się w ten sposób do naturalnego odnowienia lasu. Efektem tego jest występujący w warstwie krzewów podrost dębowy.
We wczesnym średniowieczu, w rozległych puszczach krajów słowiańskich, pełnych potężnych drzew, panowały idealne warunki do rozwoju bartnictwa, czyli hodowli pszczół w barciach. W czasach, gdy nie znano cukru i energii elektrycznej, produkty pszczelarstwa leśnego były bardzo wysoko cenione. Początkowo miód podbierano dzikim pszczołom, zamieszkującym dziuple naturalne, zwane świepietniami lub ślepiotami. Z czasem zaczęto wyrabiać (dziać) sztuczne dziuple zwane barciami. Objęcie przez bartnika drzewa w posiadanie, następowało przez wyrąbanie na pniu własnego znaku, tzw. nakłodzenie barci. Znak powstały w ten sposób to kleimo. Bartnik zaopatrywał barć w urządzenia służące do podbierania miodu oraz zabezpieczające przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, zwierzyną i ludźmi, np. samobitnię (dzwon) służącą ochronie przed niedźwiedziami. Najpospolitszym sposobem dostania się do położonej na wysokości kilku do kilkunastu metrów nad ziemią barci (dzieni) było włażżenie za pomocą leziwa, jak też drabiny. Bartnictwo w szczątkowej formie przetrwało w Polsce do lat trzydziestych XX wieku. Jednym z przykładów drzew bartnych jest Mazurski Dąb Bartny, w którym pszczoły gnieździły się do ostrej zimy 1978/79 roku.
Rezerwat przyrody o powierzchni 105,3 ha, leśno-torfowiskowy chroniący 3 jeziorka dystroficzne oraz otaczające je lasy z dominującą sosną zwyczajną Pinus silvestris i domieszką dębu szypułkowatego Quercus rabut. W podszycie lasu występują: leszczyna Corylus avellama, grab Carpinus betalus i lipa drobnolistna Tilia cordata. W rezerwacie możemy prześledzić naturalną sukcesję w kierunku zarastania wolnej powierzchni wody i tworzenia się zespołów roślin torfowiskowych z charakterystycznymi "pływającymi wyspami" (odrywające się pło torfowe). Brzegi jeziorej są miejscem występowania reliktowej, rzadkiej flory. Rosną tu m.in.: bagno zwyczajne Ledum palustre, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, owadożerna rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, żurawina błotna Oxycoccus quadripetalus. Z ciekawszych przedstawicieli fauny w rezerwacie możemy zobaczyć: ptaki - gągoła Bucephala clangula i dzięcioła czarnego Dryocopus martius, ssaki - borsuka Meles meles, kunę leśną Martes martes i nietoperze - karlika malutkiego Pipistrellus pipistrellus i karlika większego Pipistrellus nathusii.
Skomentuj