Kopce Krakowskie

Początki kościoła nie zostały ostatecznie wyjaśnione. Tradycja głosi, że kościół miał powstać na miejscu pogańskiej świątyni, a kazania tutaj miał głosić jeszcze św. Wojciech.
Przyjmuje się jednak, że obecny budynek kościoła wzniesiono pod koniec XII lub na początku XIII w. Jest to romańska, kamienno-ceglana, jednonawowa budowla, która pomimo zniszczeń w XVI i XVII w. przetrwała do obecnych czasów. We wnętrzu świątyni znajdują się sklepienia krzyżowe i kolebkowe, a w ścianach bocznych prezbiterium częściowo rekonstruowane biforia. Na szczególną uwagę zasługują: XVII-wieczny barokowy ołtarz, murowana ambona oraz współczesny ołtarz, który nawiązuje do stylu romańskiego.

Kopiec Kościuszki to jeden z czterech kopców znajdujących się na terenie Krakowa, wzniesiony dla uczczenia Tadeusza Kościuszki — wielkiego patrioty i przywódcy insurekcji 1794 r. Dziś kopiec stanowi ulubione miejsce spacerów Krakowian, a z jego wierzchołka rozciąga się przepiękny widok na miasto i okolice.
Znajduje się on na szczycie Wzgórza św. Bronisławy, w zachodniej części Krakowa. Pomysł usypania kopca pojawił się już kilka lat po śmierci generała i prace nad wznoszeniem obiektu trwały trzy lata, a uczestniczyli w nich nie tylko Krakowianie, ale także Polacy mieszkający na terenie innych zaborów oraz obcokrajowcy. Wewnątrz kopca umieszczono ziemię z najważniejszych pól bitewnych, w których brał udział Kościuszko, w tym z Racławic i Maciejowic. Kopiec został odsłonięty 25 października 1823 r., miał 34,1 m wysokości i 8,5 m średnicy u wierzchołka i 80 m przy podstawie.

Kopiec Józefa Piłsudskiego (Kopiec Niepodległości, Kopiec Wolności, Sowiniec, Mogiła Mogił) — największy z istniejących do dziś krakowskich kopców, usypany na szczycie Sowińca (najwyższego wzniesienia Pasma Sowińca) znajdującego się w Lesie Wolskim, w zachodniej części Krakowa na terenie dzielnicy Zwierzyniec.
Wymiary

wysokość: ok. 35 m (393,6 m n.p.m.)
średnica podstawy: 111 m
objętość: 130 tysięcy m2
wysokość wzniesienia Sowiniec, na którym stoi: 358 m n.p.m.

Historia powstania Klasztoru oo. Kamedułów na Bielanach wiąże się z osobą Mikołaja Wolskiego, marszałka nadwornego koronnego, który w 1603 roku sprowadził kamedułów do podkrakowskiego Budzowa i postanowił ufundować im kościół. Miejsca - Srebrna Góra i wieś Bielany, zostały w 1604 roku zapisane na rzecz Zgromadzenia przez Sebastiana Lubomirskiego
W 1605 roku rozpoczęto prace budowlane. Najpierw wybudowano 20 domków zakonnych, a cztery lata później, w 1609 roku, nuncjusz papieski Franciszek Simoneta poświęcił miejsce przeznaczone na budowę świątyni. Kameduli osiedlili się tu już w kolejnym roku. Po katastrofie w 1617roku, kiedy to zawaliła się część kościoła, prace budowlane przejął nowy architekt, pochodzący z Włoch Andrzej Spezza. Świątynia pw. Wniebowzięcia NMP została poświęcona 14 września 1642 roku.

Na skraju lasu Wolskiego, nad doliną Wisły znajdują się tuż obok siebie dwa, oryginalne pod względem architektonicznym obiekty. Pierwszy z nich to „Willa Baszta”, zwana również „Zameczkiem”, „Rotundą” lub „Odyńcem”, drugi to monumentalny „Zamek”. Powstały w różnym czasie, różne też było ich przeznaczenie.
Basztę wybudował znany krakowski architekt Adolf Szyszko-Bohusz. Budynek został ukończony w latach 1928-1929. W 1940 roku rodzina Szyszko-Bohusza została zmuszona do opuszczenia willi w Przegorzałach, do której wprowadził się jeden z wyższych urzędników GG, szef dystryktu krakowskiego Otto Wächter. W 1942 r. willę przejął Hans Frank, w tym samym roku Niemcy rozpoczęli w pobliżu baszty budowę luksusowego ośrodka wypoczynkowego, zwanego Schloß Wartenberg, przeznaczonego dla pilotów Luftwaffe walczących na froncie wschodnim. Budowy nie zdołano jednak ukończyć przed zajęciem Krakowa przez Armię Czerwoną.
Obecnie Zamek jest siedzibą dwóch instytucji Uniwersytetu Jagiellońskiego: Instytutu Europeistyki i Centrum Badań Holocaustu. Na parterze budynku znajduje się Restauracja i Kawiarnia U ZIYADA.

Kopiec Jana Pawła II to najmłodszy i najmniejszy z krakowskich kopców, usypany na terenie Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców na Dębnikach przy ul. ks. Stefana Pawlickiego. Kopiec ma 7 m wysokości (bez krzyża). U wejścia znajduje się granitowa tablica z Herbem Papieskim i informacją iż kopiec jest pamiątką VI pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny. Sypany byt w dniach 31 maja — 10 czerwca 1997 roku. Kopiec jest repliką Kopca Kościuszki w Olkuszu.

Siedziba Lasockich powstała w wyniku przekształcenia w latach 80 i 90 XIX wieku dawnego folwarku Paulinów na Skałce – parterowej willi z piętrową częścią środkową oraz położonej ukośnie oficyny. Podczas przebudowy willę podwyższono o jedną kondygnację oraz połączono z oficyną parterowym pawilonem - galerią. Obok niej powstała trójkondygnacyjna wieża widokowa, zwieńczona krenelażem. Od frontu miejsce dawnego, drewnianego portyku zajął murowany portyk filarowy z tarasem na piętrze, a w elewacji ogrodowej dobudowano oszkloną werandę. Wszystkie elewacje otrzymały neorenesansowy wystrój.

Zabytkowa willa przy ul. Powroźniczej 2 w Krakowie to przykład dawnej willowo-dworkowej zabudowy podmiejskiej wsi Dębniki, będącej dziś częścią Krakowa. Właścicielami dworku byli w latach 1910-1925 Kirchmayerowie, rodzina skoligacona z Janem Matejką. Od 1995 r. w budynku znajdowała się siedziba Podgórskiej Biblioteki Publicznej a od 2017 r. Biblioteka Główna Biblioteki Kraków.
Willa została wzniesiona w końcu XIX w. w stylu historyzującym z elementami neogotyku i secesji. Otoczoną ogrodem, parterową, murowaną posesję zbudowano na planie prostokąta. Częściowo podpiwniczona i przykryta dwuspadowym dachem willa ma charakter podmiejskiego dworku. Jego szczytowe ściany zdobią sterczyny, a część ogrodową – kamienny taras z tralkami.

Rozpoczęcie prac nad kazimierskim ratuszem mieszczącym się na obecnym Placu Wolnica miało miejsce w 1414 roku. Początkowo, władze miały swoją siedzibę w budynku drewnianym. Ratusz był wielokrotnie przebudowywany na potrzeby instytucji, które miały w nim swoje lokum, zyskiwał też stopniowo renesansowy wygląd, dodano attyki i wieżę.
Najbardziej wyniszczającym okresem dla kazimierskiego ratusza był wiek XVII, kiedy to ogromny pożar strawił znaczną część Kazimierza oraz miał miejsce potop szwedzki. Nie posłużyła mu także i wojna północna na początku wieku XVIII.
Ratusz popadał w ruinę, powstawały plany jego odbudowy, ale dopuszczono się defraudacji pieniędzy. Niezmienny stan ruiny trwał do połowy wieku XIX, w międzyczasie ratusz nawet został wystawiony na licytację. Sprzedaż nie doszła do jednak skutku, a budynek w 1823 roku przeznaczono na Szkołę Przemysłowo-Handlową. W drugiej połowie XIX wieku założona w nim została szkoła powszechna. W roku 1947, czyli tuż po wojnie w ratuszu zagościło Muzeum Etnograficzne, które obecne jest tam do dziś.

Kościół św. Benedykta zawiera fragmenty murowanej rotundy (kościoła na planie kolistym). Odkryto też części murów innej budowli, bezpośrednio przylegającej do rotundy. Mogło to być palatium, czyli budynek-siedziba lokalnego władcy (księcia). Wzniesienie rotundy badacze datują na X - XI w., utożsamiając ją z początkami chrześcijaństwa w Krakowie. Rotunda została wykonana z łupanego piaskowca, łączonego spoiwem gipsowym, co charakteryzuje najstarsze polskie budowle. Technika wznoszenia rotundy nasunęła badaczom przypuszczenie, że ośrodek na Krzemionkach może być wcześniejszy od wawelskiego.

Kopiec Krakusa, obok Kopca Wandy, jest jednym z dwóch prehistorycznych, monumentalnych kopców zachowanych w Krakowie. Jest największym i najokazalszym kopcem na ziemiach polskich.
Według legendy, kopiec został usypany na cześć legendarnego władcy, założyciela Krakowa, Krakusa (Kraka). Ma kształt ściętego stożka. Jego wysokość wynosil6 metrów, a średnica podstawy okolo60 metrów. Wierzchołek kopca znajduje się na wysokości 271 m n.p.m. Doskonale stąd prezentuje się panorama całego Krakowa. Widoczne są też sąsiednie kopce.

Na początku XX wieku na brzegu dawnego XVIII-wiecznego folwarku powstał wzniesiony z cegły reprezentacyjny budynek stajni koni cugowych. W 1911 roku budynek stajni zostaje przekształcony w kaplicę, która stała się w 1917 ośrodkiem pierwszej prokocimskiej parafii. W odremontowanej obecnie kaplicy, poświęconej św. Mikołajowi z Tolentino, nadal odprawiane są nabożeństwa.

Pałac zachowany jest w formie nadanej mu przez krakowskiego architekta Karola Knausa w końcu XIX wieku, podczas przebudowy dawnej siedziby Wodzickich. Jest on budowlą piętrową, murowaną i tynkowaną, o urozmaiconej bryle. Założony na planie prostokąta z masywnym ryzalitem narożnym, nakrytym kopułą. Wejście do pałacu zaakcentowane jest trójosiowym ryzalitem, zwieńczonym neobarokowym, falistym szczytem.
Elementem dekoracyjnym wejścia jest żeliwne zadaszenie o łagodnych formach secesyjnych. Od strony ogrodu zwraca uwagę otoczona ozdobną balustradą weranda ze wspartym na sześciu kolumnach tarasem na piętrze. Dekoracja elewacji pałacu szczególnie bogata jest na obu ryzalitach.
Obecnie w pałacu mieści się dom zakonny augustianów

W pobliżu pałacu znajduje się zbudowana z cegły, wybudowana w 1900 r. ośmioboczna wieża wodociągowa o interesującej formie i bogatym detalu architektonicznym służąca m.in. do zasilania fontann w parku.

Dwór w Bieżanowie powstał ok. roku 1820. Budynek utrzymany w charakterze klasycystycznej willi włoskiej, dwufrontowej, z ryzalitami, tarasami, loggiami i niewysoką wieżyczką w narożniku. Rozbudowanemu rzutowi towarzyszyło zróżnicowanie bryły budowli, przy jednoczesnej skromnej dekoracji architektonicznej. Główne wejście prowadził przez wgłębny portyk wsparty na czterech slupach zwieńczonych korynckimi kapitelami, zamknięty po obu stronach żeliwną, dekoracyjną balustradą. Wejście od strony ogrodu stanowi przeszklona loggia, poprzedzona wachlarzowymi schodami, nad którą umieszczono otwarty taras,

Kaplica została wybudowana w czynie społecznym w 1986 na miejscu poprzedniej. Nową, większa kaplica, zachowała proporcjonalnie kształty poprzedniej.

Pierwotnie w tym miejscu stał drewniany dom wybudowany przez wiejskich nauczycieli Kazimierza Rogozińskiego i jego żonę Agnieszkę Biczównę. Ich potomkowie wybudowali w stylu eklektycznym istniejącą do dzisiaj willę oraz ok. 1890 r. założyli przed nią park. Obecnie opuszczona willa niszczeje.

Kopiec Wandy położony jest w pobliżu ujścia rzeki Dłubni do Wisły. Ma kształt ściętego stożka o wysokości około 14 metrów. Jego średnica u podstawy wynosi okolo50 metrów. Wierzchołek wznosi się na wysokości 238 m n.p.m. Według legendy nazwa wsi wywodzi się od mogiły Wandy. Prehistoryczne usypisko Kopiec Wandy wraz z Kopcem Krakusa tworzą parę najstarszych budowli na trenie dzisiejszego Krakowa. Oba zbliżone są do siebie wymiarami i kształtem. Należą do największych usypisk prehistorycznych na ziemiach polskich. Do dziś nie ustalono ostatecznie czasu powstania jak i przeznaczenia obu kopców. Współcześnie panuje przekonanie, że oba kopce powstały w VII wieku naszej ery, a więc w czasach osadnictwa słowiańskiego.