Barokowi, włoscy architekci XVII wieku

Najstarsza praska świątynia autorstwa Konstantyna Tencalli. W latach 1640-1644 wzniesiona została zaprojektowana przez niego kaplica Loretańska, która z czasem pojawiła się w herbie Pragi. Kiedy Napoleon, w 1811 roku, kazał zrównać z ziemią murowane budynki praskie (planując tu przedpole do walki z Rosjanami) mieszkańcom udało się ocalić od ziszczenia jedynie wspomnianą kaplicę Loretańską.

W czasie obrony Warszawy przed Szwedami w 1656 roku m.in. tu chowano poległych. Obok kościoła jest nagrobek bohatera, który swoją konną szarżą prawie zakończył żywot króla Szwecji Karola Gustawa. Warto dodać, że Roch Kowalski to imię i nazwisko bohatera książki Potopu Henryka Sienkiewicza, a nie faktycznego pogromcy szwedzkiego króla. Ten zapewne nazywał się Jakubem Kowalewskim. Dla pełnego obrazu warto jeszcze dodać, że w filmie zagrał go Krzysztof Kowalewski.

Podobno Constantino Tencalla współpracował z Matteo Castelli przy budowie zamku. Musiało to być na późniejszym etapie budowy, ponieważ, kiedy ruszyła ona w 1624 roku Tencalla miał zaledwie 14 lat.
II Wojnę Światową zamek przetrwał z wypalonymi wnętrzami, ale ze stabilnymi murami. O przywrócenie mu dawnego blasku dbał Jan Zachwatowicz. W 1954 roku wyjechał on do Hagi na międzynarodową konferencję architektów. Kiedy wrócił, po kilku tygodniach... zamku już nie było. Został wyburzony prawdopodobnie na polecenie marszałka Rokossowskiego.

Zanim Antonio Corazzi przebudował pałac w stylu, w jakim go teraz widzimy, w 1654 roku stał w tym miejscu pałac Jana Leszczyńskiego projektu Jana Baptysty Gisleniego. Leszczyński był kanclerzem wielkim koronnym. Teraz byłby po prostu ministrem spraw zagranicznych.

Nie jest pewne, czy Constantin Tencalla brał udział w projektowaniu arsenału. Wiadomo na pewno, że budowa zakończyła się w 1643 roku - za czasów panowania Władysława IV. To on zadbał o to, żeby Warszawa miała swój arsenał. Zadbał też o to, żeby w stolicy była ludwisiarnia, a wiec miejsce, gdzie można odlewać zarówno dzwony jak i armaty.

W tym kościele (autorstwa Belotti'ego) podporucznik Andrzej Romocki "Morro" schronił się z 60-cio osobową grupą żołnierzy 31 sierpnia 1944 roku, w ramach próby przebicia się oddziałów powstańczych ze Starówki do Śródmieścia. Im jedynym (z około 1 400 żołnierzy) udało się wykonać to zadanie. Przetrwali cały dzień w piwnicy obrzucani na ślepo granatami przez Niemców w budynku sąsiadującym z Ogrodem Saskim. O zmierzchu przebrani w zdobyczne, niemieckie mundury przeszli jako odział wroga w kierunku ulicy Królewskiej, dołączając do śródmiejskiego zgrupowania powstańców. Od bratobójczego ognia zginął jeden z żołnierzy oddziału Morro.

Po szwedzkiej pożodze kościół został odbudowany według projektu Józefa Szymona Belotti'ego w 1696 roku. Pierwsza, cementowa figura Jezusa dźwigającego krzyż stanęła na cokole (projektu Stefana Szyllera) w 1858 roku. Kolejną, tym razem odlaną z brązu, Niemcy zrzucili z cokołu w 1944 roku wysadzając w pobliży zdalnie sterowane miny Goliat. Po jakimś czasie figura zniknęła sprzed kościoła. Odnalazła się w towarzystwie Kopernika (również z brązu) w przydrożnym rowie na Dolnym Śląsku. Na szczęście niemieccy barbarzyńscy nie zdążyli z nimi dojechać do żadnej ludwisiarni.

Największy pałac w Warszawie (nie licząc oczywiście Pałacu Kultury i Nauki), którego budowa rozpoczęła się w 1643 według projektu Constantino Tencalla. Miało tu miejsce wiele ważnych wydarzeń takich jak pierwszy publiczny koncert Fryderyka Chopina (1818 r.), podpisanie Układu Warszawskiego (1955 r.) czy obrady Okrągłego Stołu (1989 r). Miejsce to także było świadkiem dość dziwacznej i makabrycznej uroczystości. 1 lutego 1944 roku przeprowadzony został udany zamach na "kata Warszawy" Franza Kutscherę. W Pałacu Prezydenckim (lub Brühla) odbył się ślub martwego Kutchery z jego norweską narzeczoną będącą w zaawansowanej ciąży. Pan młody (?!) miał wówczas 40 lat, co była i tak późnym wiekiem na ożenek dla tak wysoko postawionego ss-mana.

Zarówno Gisleni, jak i Belotti mieli swój wkład w początki budowy tej świątyni, choć ich udział i rola nie jest do końca pewna. Kościół ten, podobnie jak nieodległy Kościół Wizytek przetrwał bez zniszczeń II Wojnę Światową. Charakterystycznym elementem budowli jest kula z wężem trzymającym jabłko znajdująca się na jego szczycie. Od tej dekoracji wzięło się warszawskie powiedzenie "spuchnąć jak bania karmelicka"

Jeden z najokazalszych pałaców pierwszej połowy XVII wieku zbudowany według projektu Constantino Tencalli.
"Od strony Krakowskiego Przedmieścia pałac był oddzielony fosą i parterowym budynkiem z bramą z mostem zwodzonym. Następnie wchodziło się na dziedziniec, po którego bokach stały parterowe boczne skrzydła, a na wprost na samym stoku skarpy wiślanej wznosił się jako dominanta czterokondygnacyjny pałac zwieńczony dwoma wieżami na bokach i attyką. Pierwsze piętro miało charakter reprezentacyjny i tam znajdowała się sala stołowa ze srebrną fontanną z Bachusem z beczką, z którego lało się wino. "

Drugi (po Kolumnie Zygmunta) najstarszy pomnik w Warszawie. Wzniesiony w 1683 r. m.in. na pamiątkę zwycięskiej bitwy Sobieskiego pod Wiedniem. Zwycięstwo to, choć ważne, w żaden sposób nie przysłużyło się Polsce. To nie Turcy byli dla nas wówczas zagrożeniem, ale uratowana dzięki polskiemu królowi Austria (Monarchia Habsburska). To ona niecałe sto lat później dołączyła do Niemiec (Prus) i Rosji rozpoczynając rozkład państwa polskiego.

W latach 1663-1670 kościół został odbudowany po Potopie według planów Jana Baptysty Gisleniego. To tutaj została przeniesiona figura z kaplicy Loretańskiej zniszczonej po decyzji Napoleona o "oczyszczeniu" Pragi z murowanych zabudowań w 1811 roku.
W czasie budowy trasy W-Z kościół zaczął się osuwać po skarpie, co wstrzymało budowę drogi. Uratowany został dzięki zaawansowanych technikom inżynieryjnym (w tym elektropetryfikacji).

Postać króla, która stoi na kolumnie jest tą samą, która została odsłonięta w 1644 roku. Architektem odpowiedzialnym za projekt pomnika był Constantino Tencalla (posąg to efekt prac Clemente Molli). Przez niemal 400 lat brązowa postać króla przeżyła całkiem sporo przygód, a od innych udało jej się uchronić. Karol Gustaw chciał ją przesunąć, ale nie znalazł chętnych do realizacji tego pomysłu. Piotr I, rosyjskim sposobem, chciał ją zabrać ze sobą, ale nie wiedział jak zorganizować transport (ukradł inne posągi). Na jakiś czas ustawiono pod nią fontannę (cztery trytony), aż w końcu, w czasie Powstania Warszawskiego, spadła na ziemię tracąc jedynie część przedramienia lewej ręki z krzyżem oraz szablą. Król zaznał spokoju dopiero po zakończeniu budowy trasy W-Z, kiedy przesunięto go o 6 metrów i zwrócono twarzą w kierunku Krakowskiego Przedmieścia (wcześniej wzrok miał skierowany ku ulicy Senatorskiej).

Jan Baptysta Gisleni oraz Constantino Tencalla w latach 1637-1642 przeprowadzili szereg prac przebudowujących obiekt. Zrobili to na zlecenia króla Władysława IV. Monarchy, z bardzo otwartym umysłem, który wdrażał w zamku i w Warszawie wiele nowatorskich rozwiązań technicznych. Zadbał m.in. o to, żeby przy sypialni mieć nowoczesną łazienkę z możliwością regulacji poziomu wody i temperatury.

Kamienica powstała w VX wieku dla wójtów Warszawy. Przebudowana w latach 1642-1647 według projektu Constantino Tencala. Po zakończeniu prac została libertowana, co oznaczało, że szlachta zjeżdżająca na sejm w Warszawie nie mogła tu nocować (za darmo rzecz jasna). Najwyraźniej proces nie przebiegł do końca po myśli właściciela, ponieważ już w 1669 roku kwaterująca tu szlachta spaliła budynek. Zapewne to dało szansę wykazać się Józefowi Szymonowi Bellotti'emu, przy którego udziale dokonano kolejnej renowacji w latach 1693-1695.

Kościół ten, budowany pod nadzorem Józefa Szymona Bellotti'ego, wznoszony był w latach 1707 - 1717.
To był jeden z wielu trudnych okresów stolicy. W roku 1708 Warszawa liczyła około 39 tyś. mieszkańców. Trzy lata później, w 1711 było ich już tylko około 10 tyś. Takie żniwo zebrała epidemia dżumy. W sierpniu 1711 roku spod kościoła św. Ducha wyruszyła pierwsza, warszawska piesza pielgrzymka do Częstochowy. Jedni mówią, że w podzięce za koniec epidemii, inni wierzą, że koniec zarazy był jej skutkiem.

Kościół Dominikanów z drobnym, choć ciekawym detalem architektonicznym - żeby do niego się dostać trzeba zejść po schodach. Zazwyczaj do świątyń się po nich wchodzi.
W środku znajduje się ołtarz Kotowskich z 1694 roku projektu Tylmana z Gameren, wykonanego przez Józefa Szymona Bellottiego.
Wspomniani Dominikanie zostali eksmitowani z klasztoru w 1864 roku. Zrobiono to w ramach represji po Powstaniu Styczniowym. Ponad pół wieku wcześniej miało miejsce jednak ciekawsze wypędzenie zakonników - z pobliskiego kościoła ...

"[...]pod płaszczem religii podbili sobie umysły wielu niewiast[...]", "[...]wiele z nich odwracali z drogi cnoty, nakazując im opuszczenie rodziców, krewnych lub mężów, a przemieszkiwanie z nimi i towarzyszenie im pod pozorem pokuty[...]","[...]Niewiasty, gospodynie porzucały obowiązki swoje w domach, a całe dni spędzały na słuchaniu nauk i odprawianiu nabożeństw u księży benonów[...]","[...]kilkanaście dam bogatych były poddane ich kierunkowi, całe swe dochody ze szkodą familii obracając na księżny benonów[...]"
Niektórzy twierdzą, że były to tyko pomówienia. Koniec końców w 1808 roku zakonników wygnano po bójce, która miała tu miejsce z francuskimi oficerami. Opuszczona świątynia projektu Jana Baptysy Gisleniego pełniła później rożne funkcje - m.in. magazynu, koszar, szkoły i w końcu fabryki.